Waarschijnlijk heb je, net als ik, geen hoge dunk van Amerikanen. Goed, ze maken soms geweldige films en ze zijn vaak prettig in de omgang, maar verder klopt er niet veel aan dat land. En veel van wat er niet klopt aan Amerika krijgen we te horen dankzij Michael Moore, die daarom fel gehaat wordt. Want dat is wel het vreemdste aan Amerikanen: vertel dat iets fout zit en ze halen meteen de meest gruwelijke beschuldigingen uit de kast, waarvan de ergste toch wel is: 'Je bent een socialist!'
In Sicko onderzoekt Moore het Amerikaanse gezondheidssysteem, een tranendal zonder weerga. Hij heeft het niet eens over de miljoenen Amerikanen die zich geen enkele vorm van verzekering kunnen veroorloven, maar richt zich op de mensen die dénken dat ze verzekerd zijn. Hun polis hebben ze namelijk bij verzekeraars die de zaken commercieel aanpakken, naar goed Amerikaans gebruik. En wat doen bedrijven die aandeelhouders hebben en winst willen maken? Die incasseren graag zo veel mogelijk geld, waarvan ze dan weer zo min mogelijk uit willen geven.
Daarom hebben ze artsen in dienst die bij elke claim eerst en vooral onderzoeken waarom er NIET betaald zou moeten worden. Daar krijgen we dan ook een aantal gruwelijke voorbeelden van te zien, variërend van een jonge vrouw die op haar 21e kanker kreeg maar niet behandeld werd 'omdat mensen van 21 nooit kanker hebben' tot iemand wiens dure behandeling achteraf toch niet vergoed werd omdat ergens in haar dossier stond dat ze ooit een schimmelinfectie had gehad. En als je ooit in je leven ziek bent geweest, al was het nog zoiets kleins, is dat een 'pre-existing condition' en kun je het schudden. Ik kan zo nog wel even doorgaan, maar ik ben net een beetje hersteld van deze film dus ik laat het hier maar bij.
Moore spreekt ook met een paar verzekeringsagenten die zulke claims hebben afgewezen. Sommigen houden het nog net droog, maar het is wel duidelijk dat ze zich allemaal kapot schamen en zich bijna persoonlijk verantwoordelijk voelen voor de dood of het gebrek aan behandeling van al die mensen wiens dossier ze behandelden.
Natuurlijk probeerde men Moore na afloop weer zwart te maken. 'Zijn feiten kloppen niet!' riepen zijn vijanden. 'Amerika staat helemaal niet tussen Slovenië en Costa Rica op de WHO ranglijst van gezondheidszorg! We staan twee plaatsen hoger!' Oh, oké. 35e in plaats van 37e dus? Van harte.
(Zie https://www.photius.com/rankings/healthranks.html. Nederland is 17e, Frankrijk staat op één.) Overigens ga ik de film 'Manufacturing Dissent - uncovering Michael Moore' (vanaf 18 Augustus 2007 in de Nederlandse bioscoop) wel bekijken, al is het maar om me eens lekker te ergeren.
Verder gaat Moore op bezoek bij de buren in Canada, maar ook in Engeland en Frankrijk. Daar moet iedereen grinniken als hij in wachtkamers en bij de EHBO vraagt wat dit nu allemaal kost en wie het gaat betalen. Zelfs het Britse ziekenfonds, de NHS, komt uit deze film naar voren als een bijna sprookjesachtig fijne club. Nu heb ik als Anglofiel en comedyliefhebber misschien al wel duizend grappen over de NHS gehoord en ik Engeland zijn veel patiënten privé verzekerd, dus deze invalshoek was voor mij een beetje eigenaardig. Maar ondanks al die fouten die ongetwijfeld ook in Canada, Engeland (en bij ons) worden gemaakt, is toch wel glashelder dat het in de Verenigde Staten stukken erger is. Althans, financieel. Ik zou niet graag in een Cubaans of Frans ziekenhuis liggen, geef ik meteen toe.
Jaren geleden maakte Moore trouwens al eens een reportage over gezondheidszorg. Hij volgde drie mensen met een gebroken been: een in Amerika, een in Cuba en een in Canada. De behandeling in Cuba was het best, het snelst en het goedkoopst. Toen hij met die conclusie aan kwam zetten, werd hij uitgemaakt voor het allersmerigste soort Communist dat je je voor kon stellen. Of-ie Castro persoonlijk een handjob had gegeven! (Canada werd tweede: dat was wel gratis, maar nogal bureaucratisch.)
Wel, Cuba's gezondheidszorg beviel Moore kennelijk wel. Hij laadde een boot vol met reddingswerkers (brandweerlieden, medisch personeel), die na de aanslagen van 11 september op zijn minst een paar gruwelijke stoflongen hadden opgelopen maar die het in Amerika helemaal konden schudden. In Cuba werden ze gratis behandeld en kregen ze voor een paar cent medicijnen mee die thuis honderden dollars moesten kosten. Zal ik je eens wat vertellen? Ik schoot bijna vol.
Net als Moore's andere films maakte ook Sicko me treurig en boos. En ik woon niet eens in Amerika, wat kan mij het eigenlijk schelen?! Maar tegelijk is dit een schoolvoorbeeld van wat film kan doen. Goede journalistiek in Amerika is al jaren op sterven na dood (Larry King heeft bijvoorbeeld een interview met Moore over deze film uitgesteld omdat hij liever sprak met Paris Hilton nadat ze uit de petoet kwam) maar documentaires zoals deze (maar ook Supersize Me en An Inconvenient Truth) kunnen letterlijk helpen om een land te verbeteren. Lord Of The Rings of The Matrix kunnen dan misschien miljoenen mensen vermaken en miljarden dollars opleveren, maar uiteindelijk maken ze niemand wijzer. In dit geval zou de bevolking van een land met zo'n door en door verrot gezondheidsysteem dankzij een film als deze best eens tot andere inzichten kunnen komen, politici de deur kunnen wijzen, hervormingen gaan eisen.
Behalve in Amerika dan, waar iedereen in het stemhokje uiteindelijk toch weer gaat voor de ploert die ze de grootste belastingverlaging belooft. Want dat was mijn conclusie aan het eind: die domme, vette eikels verdienen niet beter. Het Canadese, Britse, Franse en Nederlandse gezondheidssysteem is namelijk gebaseerd op solidariteit. En daar doen Amerikanen niet aan.
Ook die man van 79, die noodgedwongen nog steeds als conciërge werkzaam is omdat hij anders geen verzekering heeft die zijn medicijnen en die van zijn vrouw betaalt, heeft in het stemhokje en de rest van zijn leven ongetwijfeld alleen maar aan zichzelf gedacht. 'Dirty fuckin' commie bastards, makin' us pay taxes fer hospitals. I ain't never been sick in my life!' Goed gedaan, opa. Dat krijg je er dus van. Trouwens, je bent vergeten achter de vriezer te dweilen.
Dit jaar ga ik naar Florida op vakantie. Voor vertrek kijk in nog maar even de polissen na en bel ik met FBTO over mijn dekking. Stel dat ik in Disney/MGM mijn knie verzwik of dat Birgit een blindedarmontsteking krijgt... We zouden zomaar failliet kunnen gaan!
Score: 9/10
Martijn Warnas