Ik blijf grinniken om die titel. 'To shaft' is een Britse uitdrukking die zoveel betekent als 'verneuken.' Je kunt dus zeggen: 'he got shafted'. Het is eigenlijk een erg toepasselijke naam voor de stoere politieman John Shaft (Samuel L. Jackson), ware het niet dat Amerikanen de uitdrukking niet kennen.
Het personage Shaft komt uit een boek van meer dan dertig jaar oud, geschreven door Ernest Tidyman. En als ik zeg boek bedoel ik geen literatuur, maar ongecompliceerd detective-vermaak, waarbij het nieuwtje was dat Shaft 'African American' is, oftewel zwart. Toch neemt hij het vaak genoeg op tegen blanke boeven, al zijn die meestal rijk. Geheel vrij van stereotypes is het concept dus niet, maar het was toen een stap vooruit.
De blanke boef is deze keer Walter Wade (Christian Bale uit American Psycho), een rijkeluisjochie dat op een dag de hersens inslaat van een zwarte knul die iets te bijdehand reageert op zijn racistische provocaties. Rechercheur Shaft arresteert hem na ongeveer dertig seconden speurwerk. Wade komt echter op borgtocht vrij en neemt de benen naar Zwitserland. Als hij twee jaar later stiekem het land weer in komt blijkt Shaft daarvan op de hoogte en arresteert hem alsnog. Wade wordt in afwachting van de rechtszaak voor de tweede keer op borgtocht vrijgelaten en Shaft is daar zo boos over dat hij ontslag neemt als agent en op persoonlijke titel gaat proberen Wade achter de tralies te krijgen. Daarvoor moet hij op zoek naar de enige getuige van die moord, maar de betreffende jongedame wordt door Wade bedreigd en wil niet gevonden worden.
Wade zoekt assistentie bij 'Peoples Hernandez', een gangster uit Harlem die zelf ook nog een appeltje met Shaft heeft te schillen. Hernandez levert met zijn criminele vriendjes dus het kanonnenvoer voor de actiescènes in deze film. Peoples (knap gespeeld door Jeffry Wright) is trouwens een zeer schilderachtig type en vertegenwoordigt het prototype van een arme Puortoricaan die zich als drugsdealer omhoog heeft gewerkt. "Ai wiel kiel tjoe!" brabbelt hij met een vet accent.
In 1971 werd er al een film over Shaft gemaakt. Richard Roundtree (nu met een bijrol als Johns oom) was daarin een particulier detective. Shaft had toen aanzienlijk meer sex dan anno 2000: vrouwen zonken zo gewillig op de knietjes dat het een wonder was dat Shaft nog aan werken toe kwam. In deze film blijft het echter bij een sporadische uitnodiging van de dames. Mooi, dat gewip kost ook alleen maar tijd die beter aan schietpartijen gewijd kan worden.
Het verhaal speelt anno nu maar het jaren '70 sfeertje blijft deels gehandhaafd en dat merk je met name aan de muziek: zo is de titelsong van Isaac Hayes, de stem van Chef uit South Park.
Shaft is niet meer dan een actiefilm vol clichés, al probeert men er dan wat levenslessen over discriminatie en corruptie in te verwerken. Met die actie valt het trouwens wel weer mee, want we zien ook veel scènes waarin duidelijk wordt hoe stoer Shaft toch is. Wat mij betreft is de film daarom een beetje te tam.
Score: 7/10
Martijn Warnas