Kongo is voor België min of meer wat Nederlands-Indië voor Nederland was: een plek die we hebben ingepikt, waar we ons in het verleden niet zo netjes hebben gedragen en die we uiteindelijk hebben teruggegeven. In het geval van Kongo kreeg België het in handen na de conferentie van Berlijn in 1885, waar het land het persoonlijk bezit werd van koning Leopold II. Pas na 75 jaar koloniaal bewind, waarbij de Belgen zich niet van hun beste kant lieten zien, kregen politieke activisten het voor elkaar dat België het land terug gaf. Dat ging trouwens niet van harte: zowel België als de Verenigde Naties stonden klaar om bij het minste of geringste de controle weer over te nemen.

Kongo heet nu Zaïre en is sinds 1960 zelfstandig. Bij die verzelfstandiging speelt Patrice Lumumba (Eriq Ebouaney), een zwarte vertegenwoordiger van een brouwerij die tijdens de overdrachtsperiode 2 maanden minister was, een belangrijke rol. Hij werd letterlijk van de cel naar de vergaderzaal gebracht en kreeg daar een formatie-opdracht voor een Kongolese regering. Deze film vertelt een waargebeurd verhaal, vanuit zijn perspectief.

Ik ga hier nu niet de hele geschiedenis rond de overdracht navertellen: dat doet de film al. Voor mij was het verhaal nieuw, want dit is eigenlijk meer een stukje Belgische geschiedenis.
Het is ook bijna niet mogelijk om een film over een dergelijk onderwerp niet goed te vinden (tenzij de camera steeds omvalt of de hoofdrolspelers het décor zelf geschilderd hebben), maar dat neemt niet weg dat hier een indrukwekkend verhaal verteld wordt. Daarbij wordt ook eerlijk getoond dat de zwarte bevolking eigenlijk niet goed voorbereid was op de plotselinge vrijheid en de verleiding niet kon weerstaan om kwaad met kwaad te vergelden. Ook zien we de zwarte politici geregeld bekvechten en zijn er partijen die zonder bedenkingen geweld gebruiken om aan de macht te komen. Lumumba is in dit alles een erg naïeve maar ook integere persoonlijkheid, die zienderogen de controle op de gebeurtenissen verliest. Of dat in het echt ook zo was weet je natuurlijk nooit zeker, maar ik heb niet de indruk dat zijn rol erg geromantiseerd is. Hooguit zijn speeches. Er is bijna geen scène waarin Patrice niet met vonkende ogen iemand de les leest.

Het probleem met deze film, als je tenminste van een probleem moet spreken, is alleen dat het verhaal op geen enkele manier in de categorie 'entertainment' valt. Deze film wil niet vermaken, maar een les leren. Nu zijn er films die dat combineren, zoals Amistad, Schindler's list of Shaka Zulu, maar dat is bij Lumumba absoluut het geval. Je moet speciale interesse hebben in het onderwerp of in een leergierige bui zijn om deze film te kunnen waarderen. Anders is het een tamelijk trage aaneenschakeling van ruziemakende mannen in pakken, met hier en daar een uitbarsting van geweld. Lumumba is een film die gemaakt moest worden en waar vrijwel niets op af te dingen valt (al kan ik over de historische details natuurlijk vrij weinig zeggen), maar hij draagt niet bij tot een leuke zaterdagavond in de bios. In het geschiedenislokaal kun je echter niet genoeg van dit soort films zien. Belgische scholieren hebben vanaf nu hun eigen 'Max Havelaar'.

Score: 7,5/10
Martijn Warnas