Iris: A Memoir Of Iris Murdoch gaat over een schrijfster die, mocht u dat even niet meegekregen hebben, echt heeft geleefd. Geneer u er trouwens niet voor, want je kunt niet alles weten. Als het nou nog over Roald Dahl ging... Murdoch overleed in 1999 en was toen al een paar jaar zo dement als een beukehouten draaiorgel. Dat klinkt misschien wat oneerbiedig, maar zoals de film het weergeeft was Iris ook niet iemand die erg goed op haar uitspraken lette. De film is trouwens gebaseerd op twee boeken van haar echtgenoot professor John Bayley, een man die het weten kan.

Het werd hoog tijd dat deze film in Nederland verscheen. Tenslotte hebben drie acteurs een Oscarnominatie gekregen voor hun rol, maar vrijwel niemand van de vaderlandse filmpers wist waarvoor dat dan precies was. Dat maakte het voorspellen van de uitslag wel erg lastig.

In deze film zien we niet echt een verhaal met een kop en een staart, maar meer twee gebeurtenissen door elkaar heen, namelijk de kennismaking tussen Iris en John en veertig jaar later hun laatste jaren samen. Kate Winslet en Dame Judi Dench spelen respectievelijk de jonge en de oude Iris. Ze kregen een Oscarnominatie voor beste bijrol (Kate) en beste hoofdrol. De jonge en oude John worden gespeeld door Hugh Bonneville en Jim Broadbent. Die laatste kreeg ook daadwerkelijk de Oscar voor beste bijrol, maar dan natuurlijk in de categorie mannen. Hugh Bonneville viel dus buiten de boot, al is zijn prestatie er niet minder goed om: even dacht ik dat ze Broadbent héél knap geschminkt hadden, zo goed lijken die twee op elkaar.

John Bayley en Iris Murdoch ontmoeten elkaar in de jaren '50 in Oxford, waar ze beiden verbonden zijn aan de universiteit. Iris doceert Letterkunde en John is mentor. Die twee kunnen geen normaal gesprek voeren: het gaat altijd over taalwetenschap, poëzie of een ander zwaar onderwerp. Kortom, ze passen erg goed bij elkaar. Met name voor John is dat een mazzeltje, want die lag bij de dames slecht in de markt. Hij moet er dus maar mee leren leven dat Iris van monogamie alleen maar weet hoe je het spelt.

Ook in deze film heeft Kate weer een fantastisch excuus haar kleren uit te trekken. John en Iris zijn namelijk dol op zwemmen. Een paar seconden is nog wel te doen, maar in het allereerste shot van de film zien we Kate al onder water voorbijzwemmen. Ik dacht nog: 'Wat zijn die rare flapjes boven haar buik?' Bleken dat toch haar borsten te zijn! Kate, nu is het genoeg geweest! Opbergen die handel! You're putting me off!

De laatste jaren van het spel zijn redelijk dramatisch. Iris heeft een flink aantal boeken op haar naam staan, maar het laatste verhaal komt er maar moeizaam uit. Vanaf dat moment gaat het hard met haar dementie. Dat begint met een slecht geheugen en eindigt ermee dat ze in een onbewaakt moment het huis verlaat en als een klein meisje door de stad loopt, zonder de weg terug te weten.
Voor John is het bijzonder frustrerend om te zien hoe de vrouw van wie hij zoveel houdt en die in haar beste dagen bijzonder intelligent was zienderogen aftakelt. Niet dat hij zelf helemaal honderd procent is hoor... het echtpaar leeft als een stel zwervers in hun grote, volgepakte huis en van een kam of een strijkbout hebben ze nog nooit gehoord.

Kortom, dit is drama. Je moet er voor in de stemming zijn, maar dan krijg je ook wat. Het wordt geen tranendal, maar het maakt wel duidelijk hoe naar het moet zijn om je partner te zien veranderen in een groot kind. Het enige nadeel van deze film is alleen dat John en Iris geen erg innemende mensen zijn. Nou ja, John gaat nog wel als grappige opa, maar zowel de jonge als de oude (maar nog gezonde) Iris is wel érg bijdehand.

Als u alleen vanwege die Oscarnominaties gaat kijken zou ik lekker thuisblijven. Alleen die van Broadbent is terecht, met alle respect voor Judi Dench overigens. Mij lijkt deze film met name interessant als het onderwerp Alzheimer je belangstelling heeft. Voor een jong publiek biedt Iris gewoon net te weinig variatie. Overigens was deze film een dijk van een hit in Amerika, dus ik kan er natuurlijk ook gewoon naast zitten.

Score: 6,5/10
Martijn Warnas